Çelik ve alüminyum taşıyıcı yapıların üretimi ve denetimi ile ilgili Avrupa standardı olan EN 1090 standardı, yapı elemanlarının güvenliğini, dayanıklılığını ve kaliteyi sağlamak amacıyla belirli gereklilikleri içerir. Taşıyıcı çelik ve alüminyum yapıların CE belgesi alması zorunlu hale gelmiştir. CE belgesi olmadan üretilen ürünler, yasaya aykırı olarak kabul edilmektedir.
Bu standart üç bölüm şeklinde hazırlanmıştır.
- EN 1090-1: Yapısal Bileşenlerin Uygunluk Değerlendirmesi
- EN 1090-2: Çelik Yapılar İçin Teknik Gerekler
- EN 1090-3: Alüminyum Yapılar İçin Teknik Gerekler
Yapının çelik malzemeden yapılması durumunda, EN 1090-2 standardına uygun tasarım ve üretim yapılması gerekmektedir. Eğer yapı alüminyum malzeme ile inşa ediliyorsa, EN 1090-3 standardı geçerli olacaktır. Ayrıca, bu uygunluk değerlendirmesinin tamamlanabilmesi için EN 1090-1 standardına da uyulması şarttır.
CE Belgesi ve Önemi
CE belgesi, üreticinin EN 1090-1 standardına uygunluk sağladığını belgeleyen bir işarettir. Bu belge, ürünün belirli kalite ve güvenlik testlerinden geçtiğini, geometrik toleranslar, kaynak uygunluğu, tokluk, sağlamlık ve korozyon direnci gibi kriterlere uygun olarak üretildiğini garanti eder. CE belgesi, ürünlere yurt içinde ve uluslararası pazarda güvenilirlik kazandırır. Çelik ve alüminyum yapı imalatçıları, Fabrika Üretim Kontrolünü (FÜK) belgelendirmek için onaylanmış bir kuruluştan (NB) CE belgesi alma zorunluluğuna tabidir.
Fabrika Üretim Kontrolü (FÜK)
Fabrika üretim kontrolü (FÜK), üreticinin kendi üretim süreçlerini belirli bir kalite standardına uygun şekilde denetlemesi ve kontrol etmesidir. Üretici, ürünlerin her bir üretim aşamasını ve sürecini düzenli olarak kontrol etmelidir. Örneğin; kaynaklama, tahribatsız muayeneler, vidalama bağlantıları ve korozyon dayanımı. FÜK, kalite yönetim sisteminin bir parçası olarak yazılı belgelerle de desteklenmeli ve her aşama detaylı bir şekilde kaydedilmelidir.
FÜK’ün en önemli gerekliliklerinden biri, bir El Kitabı oluşturulmasıdır. Bu kitap, çalışanlara kalite uygunluğunun nasıl sağlanacağına dair rehberlik eder. EN 1090 ve ISO 3834 gibi standartların uygulanması, bu el kitabında ayrıntılı bir şekilde yer almalıdır.
Uygulama Sınıfları
Taşıyıcı çelik ve alüminyum yapıların farklı karmaşıklık seviyelerine göre dört farklı uygulama sınıfına ayrılır:
- EXC1: Özel sektör işleri
- EXC2: Sıradan çelik bina inşası
- EXC3: Köprüler, gökdelenler, stadyumlar
- EXC4: Yüksek tehlike arz eden büyük inşaatlar
Temel Gereklilikleri
Üreticiler için çeşitli kalite ve güvenlik gereklilikleri getirir. Bunlar arasında şunlar bulunur:
- Fabrika üretim kontrolü sertifikasyonu
- ISO 3834 kaynak kalite standardına uyum
- Cıvata bağlantılarının montaj ve kalite kontrolü
- Korozyon koruması kalite güvenliği
- Üretim yöntemlerinin test edilmesi ve izlenebilirlik
- Kalifiye kaynak talimatları ve görsel kontrol
- Tahribatsız muayene (EXC1 hariç)
- Üretici dokümantasyonu ve denetim kayıtları
EN ISO 3834 ve Kaynak Kalitesi
EN ISO 3834, dünya çapında kaynaklı imalatlar için kalite standardıdır ve özellikle kaynak işlemlerinin kalitesini güvence altına alır. Eğer EN 1090 kapsamındaki ürünün imalatında kaynak işlemi uygulanıyorsa ISO 3834 şartlarının karşılanması gerekir. EN 1090 standartları, kaynak operasyonunun şartları ve uygunluğu için ISO 3834 standardına atıf yapmaktadır. Kaynak yapılan üretimlerde, bu standarda uyum sağlanması gereklidir. EXC2, EXC3, EXC4 için Kaynak Prosedürü Şartnamesi (WPS) ve Kaynak Prosedürlerinin Onayına (WPQR) sahip olunması gereklidir. Kaynak işlemlerinin kontrolü, sadece onaylı ve eğitimli personeller tarafından yapılmalıdır.
Personel Gereksinimleri
Fabrika üretim kontrolü (FÜK) ve kaynak işlemleri gibi kritik aşamalarda görev alacak personelin belirli kalifikasyonlara sahip olması gerekmektedir. Kaynakçıların, kaynak bağlantılarının görsel değerlendirmesini yapmak için gerekli eğitimleri almış olmaları gerekir. Tahribatsız muayene (NDT) uzmanlarının ise ISO 9712 standardına göre Level 2 sertifikasına sahip olmaları gerekmektedir.
Çelik ve alüminyum yapı imalatçılarının değerlendirilmesi ve belgelendirilmesi ATC INTL Türkiye tarafından yapılmaktadır.
Sürdürülebilir Gelecek için Güvenilir Partner